Middelburg

In de lokale democratie is de gemeenteraad het hoogste orgaan. Zij besluit in meerderheid over voorstellen, brengt wijzigingen aan in het gemeentelijk beleid en kan een oordeel uitspreken of verzoeken doen aan het college van burgemeester en wethouders.

Maar het college kán besluiten om een motie, amendement of initiatiefvoorstel te negeren. Soms doet het college dit door een memo naar de raad te sturen waarin zij uitlegt waarom ze dit niet uitvoert, andere keren blijft een besluit een tijdje op de toezeggingenlijst staan en als de politieke actualiteit of relevantie verdwenen is, wordt deze met de stille trom afgevoerd.

In het duale bestuur, waarbij de gemeenteraadsleden een controlerende, kaderstellende en volksvertegenwoordigende rol hebben, kan de raad vervolgens een wethouder op het matje roepen. Maar verplichten om een motie alsnog uit te voeren is niet mogelijk. Zelfs een aangenomen motie van wantrouwen tegen een weigerende wethouder kan deze naast zich neerleggen.

Daarnaast heeft de gemeenteraad onderling nog te maken met verschillende belangen; met name coalitiepartijen zullen minder snel het college ter verantwoording roepen, ze willen immers “hun” wethouders niet beschadigen. Dat bemoeilijkt het verbinden van politieke consequenties aan het niet willen uitvoeren van aangenomen stukken. Zo kan het dus gebeuren dat 25 raadsleden instemmen met een motie, om een halfjaar later exact dezelfde motie te verwerpen met 9 stemmen voor en 20 tegen.

Deze bestuurscultuur, waarbij er geen sprake is van een raadsbreed kritisch controlerend vermogen, staat haaks op de voornemens die de coalitiepartijen uitspraken in het werkprogramma, het coalitieakkoord van CDA, VVD, PvdA, SGP en CU: “Het college zal, als loyale uitvoerder van de besluitvorming in de raad, stappen zetten in de richting van een andere bestuurscultuur in Middelburg. Meer gericht op samenwerking en openheid.”

Wanneer een college besluit om moties, amendementen of initiatiefvoorstellen niet uit te voeren, kan je niet concluderen dat er sprake is van een college als loyale uitvoerder van de besluitvorming in de raad. Dat het college hier vervolgens niet op afgerekend wordt en de gemeenteraad geen mogelijkheid heeft om de uitvoering alsnog te verplichten, behalve het indienen van een motie van wantrouwen, betekent dat de gemeenteraad met lege handen staat. Misschien is zij op papier de baas, in de praktijk is de gemeenteraad machteloos.

De sleutel ligt dan ook bij de echte macht: het college zou het politieke spel met de raad moeten gebruiken om draagvlak te zoeken voor haar voorgestelde beleid, besluiten van de raad moeten respecteren en volledig en onverkort uitvoeren. En de voltallige raad zou zich meer bewust moeten zijn van hun duale rol waarbij ze het college kritisch controleren, kaders meegeven en de mening van de inwoners vertegenwoordigen. Wij zijn immers allemaal gekozen om te handelen in het algemeen belang van de gemeente Middelburg en niet in het belang en ter bescherming van wethouder en college.