Middelburg

Aanleiding voor het symposium was dat het die dag twintig jaar geleden was dat Huub Drion een essay schreef over de mogelijkheid zelf afscheid van het leven te kunnen nemen. In de volksmond werd dit de pil van Drion genoemd.

Lode Wigersma, directeur beleid van de artsenorganisatie KNMG, had forse kritiek. Het wordt te gemakkelijk gemaakt: Als het even niet goed gaat kunnen mensen meteen naar de pil grijpen. Bovendien gelden er criteria voor euthanasie, zodat artsen de pil niet mogen voorschrijven of geven. Artsen komen zo buitenspel te staan, wat ten koste zou gaan van de zorgvuldigheid.

Het probleem met de pil van Drion is echter niet zozeer medisch, maar veel meer maatschappelijk van aard. Hoe komt het dat mensen die gezond zijn op een gegeven moment vinden dat hun leven voltooid is? Het is voor te stellen dat mensen bang zijn op een gegeven moment ziek te worden en niet meer voor zichzelf te kunnen zorgen. Het is ook voorstelbaar dat mensen die sterk vergeetachtig raken bang zijn op een gegeven moment dement te raken en daarmee zichzelf te verliezen. In zulke gevallen is het voor te stellen dat mensen zon pil als oplossing zien. Maar een voltooid even? Wat kan ertoe leiden dat mensen die nog gezond zijn, zonder tekenen dat dit op korte termijn gaat veranderen, hun leven als afgerond zien? Speelt de manier waarop we in onze maatschappij met ouderen omgaan hierin niet een grote rol?

In de huidige maatschappelijke debatten worden ouderen tegenwoordig vrijwel standaard als kostenpost in de markt gezet. Er wordt door de neoliberale partijen vrijwel onafgebroken gehamerd op de hoge kosten van de vergrijzing en het oplopen van de uitgaven aan de gezondheidszorg. Er wordt een negatief beeld geschetst van de babyboomgeneratie, die er de schuld van krijgt op een gegeven moment met veel te veel tegelijk te zijn geboren, waardoor ze verantwoordelijk zijn voor alle maatschappelijke problemen waarvan het niet lukt om de Marokkanen er de schuld van te geven. Ze zijn niet productief, kosten veel en zijn daarmee een zware last voor de maatschappij. Veel jongeren blijken gevoelig voor deze retoriek waarin mensen in de eerste plaats als productiefactor en (hoogstens) in de tweede plaats pas als mens gezien worden.

De pil van Drion kan niet los gezien worden van dit debat. Wanneer iemand constant neer wordt gezet als een last voor de samenleving gaat iemand zich uiteindelijk ook vaak zo voelen. De discussie over vergrijzing (en vele andere zaken overigens) moet dan ook drastisch omgegooid worden. De economie moet altijd gedienstig blijven aan de mens, niet andersom.

Wanneer het over de gevolgen van de vergrijzing gaat, wordt vaak als probleem genoemd dat er procentueel gezien steeds meer niet-werkenden komen ten opzichte van het aantal werkenden. Dit is relatief eenvoudig op te lossen: Wanneer er tekorten ontstaan op de arbeidsmarkt, laten we meer immigranten toe. Of we zouden bijvoorbeeld allochtonen
die al acht van hun achttien jaar in Nederland wonen en perfect Limburgs spreken kunnen toestaan hier te blijven.

Als het over de stijgende zorguitgaven gaat, deze kosten worden voor nog geen kwart veroorzaakt door de vergrijzing, een groter deel wordt veroorzaakt door de kosten van nieuwe behandelingen en loonstijging van artsen en verpleegkundigen. We moeten met zijn allen kijken hoe we hiermee omgaan, waarbij het efficienter omgaan met het zorggeld op de eerste plaats komt. In de gezondheidszorg gaat nu veel geld op aan salariskosten van managers. Ook wordt veel geld uitgegeven aan volledige vervanging van hulpmiddelen als rolstoelen en rollators, waar simpele reparaties ook zouden volstaan. Er wordt zo veel geld over de balk gesmeten.

En als alles echt te duur wordt, kunnen we altijd nog besluiten dit te betalen door de hypotheekrente-aftrek voor huizen van meer dan 350.000 af te schaffen.