Middelburg

Van de identiteit van Maxima tot aan Aboutaleb en Albayrak als staatsbestuurders; de vraag ‘in hoeverre is onze samenleving veranderd’ kan niet beantwoord worden zonder de vraag ‘in hoeverre is onze kijk op de samenleving veranderd’?

De eerste vraag verwijst naar een juiste inschatting van de maatschappelijke veranderingen: leven we inderdaad in een totaal ander tijdperk, een andere wereld waarin het ‘project’ van een maakbare wereld onherroepelijk voorbijgestreefd is, óf gaat het om een scheefgroei van de moderne samenleving waarin economie, techniek en wetenschap allesoverheersend zijn geworden en andere menselijke verbanden zoals de sociale, ecologische en culturele ondergeschikt zijn geworden?

De tweede vraag gaat over onze intellectuele middelen, technieken en visies om daarover een uitspraak te doen. Is het vertrouwen in de waarneming het perspectief van waaruit we die veranderingen samenhangend kunnen bestuderen? Of moeten de veranderingen ook onze manier van kijken wijzigen en moeten we onze opvattingen over identiteit opgeven?

Beide vragen hebben een belangrijke invloed op het algehele culturele veld. De veelbesproken ‘multicultuur’ betreft zowel een veelvoud aan culturen als een veelvoud van culturele perspectieven daarop.

Het maatschappelijke draagvlak en draagkracht van deze culturen is verbrokkeld. Er is niet meer één gemeenschappelijk cultureel referentiepatroon, tenzij voor wie zich opsluit in de traditie. Daardoor lijkt de daaruit afgeleide samenhang en identiteit ook verloren te gaan. Het gebrek aan vaste culturele referenties versterkt ook het onzekerheidsgevoel. Al die objectieve en subjectieve veranderingen leiden tot een zoektocht naar een ‘gemeenschappelijke cultuur’.

De stad, en niet het land, moet het nieuwe ankerpunt worden voor cultuur en identiteit. Het gaat niet meer over een top-down doorgeven van gemeenschappelijke cultuurelementen die identiteit op basis van het volk creëren.

Nee, het is nu aan onze lokale politiek om de samenleving bij de hand te nemen en de zoektocht naar een gemeenschappelijk cultuur én identiteit vorm te geven.

Youssif Hamzaoui